17-19. YÜZYILLARDA TOKAT’IN SOSYO-EKONOMİK YAPISI

Abstract

1071 yılındaki Malazgirt Zaferi sonrasında Emir Danişmend’in şehri fethetmesiyle beraber Türk hâkimiyetine giren Tokat, sonraki yüzyıllarda Selçuklu, İlhanlı ve Eretna devletlerinin idaresinde kalmıştır. 1398 yılında ise Osmanlı İmparatorluğu topraklarına dâhil edilmiş, uzunca bir süre Sivas vilayetine bağlı bir kaza olarak varlığını sürdürmüştür. Bu çalışmada amaç, bugün artık Türkiye’nin sosyo-ekonomik bakımdan önemli şehirleri arasında görülmeyen Tokat’ın zengin tarihi birikimi içerisinde belki de en müreffeh dönemlerini yaşadığı, fakat diğer taraftan Osmanlı tarih yazınında İmparatorluğun durgunluk ve gerileme süreci olarak nitelendirilen bir zaman diliminde iç ve dış ticarete yaptığı katkıları ortaya koyabilmektir. Zira şehrin tarihte sahip olduğu iktisadi dinamiklerin vurgulanması sayesinde, taşıdığı potansiyelin günümüzde uygulanacak yerel kalkınma politikalarının muhteviyatına katkıda bulunabileceği düşünülmektedir. Çalışmada büyük ölçüde Tokat ve Osmanlı tarihi ile ilgili ikincil kaynaklardan yararlanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre Tokat’ın 17-19 yüzyıllarda, bakır ürünleri, ham ipek işçiliği, yazma ve basma gibi dokuma ürünlerinden meydana gelen karakteristik üretim yapısı ile hem iç hem de dış ticaretin gelişiminde olumlu etkiler yarattığı görülmektedir. Dolayısıyla şehrin, devletin gelir yaratma konusunda sıkıntılar yaşadığı, mali bakımdan zorluklar içerisinde geçen ve bütün bunlarla beraber iç karışıklıkların da giderek arttığı bir zaman diliminde ülke ekonomisine büyük katkılar sağladığını söylemek mümkündür. Yine söz konusu dönemde Tokat, nüfusu, meslek gruplarının çeşitliliği ve jeopolitik konumunun ticaret yolları açısından ihtiva ettiği önemle de bu gelişmişlik seviyesini sürdüren bir yapıya kavuşmuştur. Sayılan iktisadi özelliklerin meydana getirdiği müreffeh yapı Tokat’a, o dönemlerde şehri ziyaret eden yerli/yabancı birçok seyyahın anılarında övgüyle bahsettiği bir yerleşim birimi olma hüviyetini de kazandırmıştır.

Tokat entered Turkish domination with Emir Danişmend’s conquest of city after Malazgirt Victory in 1071 and stayed in states of Seljuq, Ilkhanid and Eretna administration in following centuries. In 1398 it was included in the territory of the Ottoman Empire and continued its existence as a district connected to the Sivas province for a long time. The purpose of this study, although today Tokat isn’t considered among Turkey’s socioeconomically important cities, introduce the contributions of city on domestic and foreign trades in period when perhaps living most prosperous of it’s rich history and is named stagnation and decline in Ottoman history writing. Because it is thought that owing to emphasis of the economic dynamics that the city has in history and it’s potantial can contribute to the content of local development policies to be implemented today. The secondary sources about the history of Tokat and Ottoman Empire has used in this study. According to obtained results, it has seen that Tokat created positive effects on domestic and foreign trades with it’s characteristic production structure that formed by copper products, raw silk workmanship, woven products like yazma and basma. So, it is possible to say that the city provided great economic contributions in the period when the government experienced difficulties in generating income,passing through in financial difficulties, and with all these, internal disorders are increasing ever. And in this period Tokat got a structure that sustain to this level of development by diversity of occupation groups and the importance of geopolitical location in point of trade roads. The prosperous structure formed by these economic features has also given Tokat to being a settlement unit where praised in many local and foreign travelers’ memories who visited the city in that period.